Ontdek middeleeuws Aalten via gängeskes

AALTEN – Het is de oplettende kijker vast en zeker opgevallen dat de straten in Aalten met elkaar worden verbonden door verschillende gangetjes, in Aaltens dialect: gängeskes. Deze paadjes lopen door en om het hele dorp, en zijn zelfs voorzien van straatnaambordjes. Wandel je door de gängeskes, dan valt er onderweg ontzettend veel te leren over (oud) Aalten. En laat dat nu net de bedoeling zijn van de Gängeskestochten!

Door Ayla Bennink

Twee kruiwagens breed
De gangetjes werden in vroegere tijden gebruikt als route vanuit de straten waar mensen woonden, naar de moestuintjes die vaak buiten het dorp lagen. Precies om deze reden zijn de gangetjes twee kruiwagens breed, zodat mensen elkaar konden passeren tijdens het lopen. 

Vrogger
“Vrogger…”, begint Tonnie Stoltenborg zijn verhaal, “zag ik onderaan de Landstraat een man druk met zijn armen zwaaien en vertellen”, vervolgt hij. “Het bleek Evert Smilda te zijn, een man die boeken over Aalten heeft geschreven en er heel veel van wist. Toen is mij gevraagd of ik ook rondleidingen zou kunnen geven door Aalten. Als geboren en getogen Aaltenaar heb ik wel wat verhalen te vertellen, en van het één kwam het ander. Vandaag de dag organiseren we met een aantal gidsen, vanuit de VVV in Aalten, regelmatig Gängeskestochten.”

Namen in de volksmond
Over de straatnaambordjes vertelt Tonnie met enige trots: “Zo’n vijftien jaar geleden dacht ik ‘hartstikke leuk al die gangetjes, maar ze hebben helemaal geen naam’, dus daar heb ik toen werk van gemaakt. Ik ben simpelweg naar oudere bewoners in de buurt van een gangetje gegaan, en heb gevraagd hoe ze het al jaren noemen. Al die namen zijn genoteerd, onderzocht en uiteindelijk heeft ieder gangetje een eigen straatnaambordje gekregen.” Als kers op de taart kreeg Tonnie in 2011 de monumentenprijs voor zijn inzet voor de Aaltense gängeskes.

De gidsen raken niet uitgeleerd
Aan de georganiseerde tochten doen niet alleen toeristen mee, want het merendeel van de deelnemers bestaat namelijk uit nieuwsgierige Aaltenaren. De gidsen vinden het belangrijk dat het verhaal van Aalten wordt doorverteld, en doen dit in geuren en kleuren met bijbehorend beeldmateriaal van oud Aalten. Het mooie van de tochten volgens de gidsen? Gids Theo Bussink vertelt: “We blijven zelf ook zo veel leren, iedere tocht loopt er wel iemand mee met een eigen verhaal over oud Aalten. Dat voegen we dan de volgende keer weer toe aan het geheel en zo blijven we de verhalen actualiseren. De interactie met de bezoekers is fantastisch!” Tonnie en Theo hebben de verhalen ook gebundeld en samengevoegd in een digitale presentatie. Theo: “Zo kunnen we de verhalen en foto’s ook delen met mensen die niet meer zo ver kunnen lopen, zoals de bewoners van de Stegemanshof.”

De tochten gaan weer van start
Nu de winter voorbij is, gaan de gängeskestochten met vrije inloop weer van start. Op de eerste en derde zaterdag in juni, juli, augustus en september om 14.00 uur worden er tochten met vrije inloop georganiseerd. De kosten zijn 5 euro per persoon, en 2 euro voor kinderen tussen de 5 en 12 jaar. Aanmelden kan vooraf aan de balie van het VVV-kantoor. Tip: de gängeskestochten zijn ook een populair bedrijfsuitje! Theo lacht: “In zo’n geval vertel ik altijd graag over de vijf K’s: kapitaal, kerk, koning en krieg. De vijfde K? De kroeg in als de rondleiding achter de rug is!” 

Nog niet uitgewandeld?
Naast de Gängeskesroute is er ook nog een Parelroute en een Centrumroute te wandelen, samen met een gids. Tonnie: “De Parelroute knoopt samen met de gängeskes de parels van Aalten aan elkaar, en de Centrumroute schenkt aandacht aan zo’n honderd plaatsen, winkels en gebouwen met verhalen van toen.” Ontdek historisch Aalten dus gewoon lekker met de benenwagen.